វិភាគៈតើមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចទាំងបីនៅអាស៊ីកំពុងព្យាយាមប្រជែងឥទ្ធិពលគ្នា នៅកម្ពុជា?

ភ្នំពេញៈ កម្ពុជាដូចជាកូនក្រមុំមួយ ជាប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចកំពុងរីកចម្រើនយ៉ាងលឿន ដែលប្រទេសនេះសម្រេចបានកំនើនប្រហែល៧ភាគរយ ក្នុងរយៈពេល២០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។
ប្រហែលពាក់កណ្តាល នៃប្រជាជនមានអាយុក្រោម២៥ឆ្នាំ ដូច្នេះកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរឹងមាំត្រូវបានគេរំពឹងទុក។ តម្រូវការហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធសង្គមមានកម្រិតខ្ពស់ ព្រោះកន្លែងពាក់ព័ន្ធមិនគ្រប់គ្រាន់នៅក្នុងប្រទេស។

ប្រទេសកម្ពុជាមានបទប្បញ្ញត្តិចំនួនស្តីពីមូលធនបរទេស។ នៅក្នុងវិស័យភាគច្រើន ការវិនិយោគត្រូវបានអនុញ្ញាតតាមការរាយការណ៍ ហើយភាពជាម្ចាស់បរទេស ១០០ភាគរយត្រូវបានអនុញ្ញាត។ ប្រតិបត្តិការភាគច្រើនធ្វើឡើង តាមរយៈប្រាក់ដុល្លារអាមេរិក មិនមែនរូបិយប័ណ្ណក្នុងស្រុកទេ ដូច្នេះហានិភ័យនៃការផ្លាស់ប្តូរប្រាក់មានតិចតួច។ គម្រោងវិនិយោគ ដែលត្រូវបានអនុម័តដោយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ត្រូវបានរួចផុតពីពន្ធសាជីវកម្ម និងពន្ធនាំចូលសម្រាប់វត្ថុធាតុដើម និងគ្រឿងបរិក្ខារសម្រាប់រយៈពេល៩ឆ្នាំ។ នោះហើយជាមូលហេតុ ដែលប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានគេចាត់ទុកថា ជាទិសដៅវិនិយោគដ៏ទាក់ទាញមួយ។

ដោយសារសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាបានកើនឡើងច្រើនជាង៧ ភាគរយក្នុងរយៈពេល២០ឆ្នាំចុងក្រោ​យនេះ។ នៅប្រទេសកម្ពុជា កម្រិតប្រាក់ឈ្នួលមានកម្រិតទាប ដែលជាចំណុចខ្លាំងមួយទៀត។ កាលពីឆ្នាំមុន ប្រាក់ឈ្នួលអប្បបរមាប្រចាំខែនៅក្នុងវិស័យកាត់ដេររបស់ប្រទេសនេះមានចំនួន១៨២ដុល្លារអាមេរិក ដែលស្មើនឹង៦០ភាគរយ នៃប្រាក់ឈ្នួលរប​ស់ប្រទេសថៃដែលនៅជិតខាង។ បំពាក់ដោយមានកម្លាំងពលកម្មវ័យក្មេង និងសម្បូរបែប ប្រទេសកម្ពុជាមានអត្រាចូលរួមកម្លាំងខ្ពស់បំផុត នៅក្នុងអាស៊ាន។

ជាមួយអំណោយផលទាំងនេះ ប្រទេសចិន ជប៉ុន និងកូរេខាងត្បូង ដែលជាមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចទាំងបីនៅអាស៊ី ហាក់ដូចជាកំពុងប្រជែងឥទ្ធិពលនៅកម្ពុជា ខណៈសកម្មភាពផ្សេងៗត្រូវបានធ្វើឡើង ដើម្បីបង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយកម្ពុជា។

កាលខែសីហា រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការបរទេសជប៉ុន Toshimitsu Motegi បានក្លាយជាអ្នកការទូតបរទេសដំបូងគេ ដែលបានចាប់ផ្តើមធ្វើទស្សនកិច្ចផ្លូវការនៅកម្ពុជា ចំពេលមានការរីករាលដាលនៃជំងឺ COVID-19។

ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលជាផ្នែកមួយនៃដំណើរទស្សនកិច្ច៤ប្រទេស គឺមិនត្រឹមតែជាដំណើរក្នុងតំបន់ធម្មតា ដែលត្រូវបានធ្វើឡើងដើម្បីពង្រឹងចំណងការទូតទ្វេភាគីនោះទេ ប៉ុន្តែដើម្បីឆ្លុះបញ្ចាំងពីសាមគ្គីភាពក្នុងគ្រាលំបាក។ ផ្ទុយទៅវិញ បញ្ហាក្នុងតំបន់ដែលមានជម្លោះមួយចំនួន ដែលរួមមានគំនិតសេរី និងបើកទូលាយនៅឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក ដែលផ្សព្វផ្សាយដោយជប៉ុន ក៏ដូចជាភាពតានតឹងនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង បានគ្របដណ្តប់លើរបៀបវារៈ នៃដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក Motegi។ (ដកស្រង់ពីគេទំព័រ The Diplomat)។

ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកបានបង្ហាញថា ប្រទេសជប៉ុនកំពុងបោះជំហានមួយទៀត ដើម្បីពង្រីកការចូលរួមរបស់ខ្លួនជាមួយកម្ពុជា ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តដ៏លេចធ្លោជាងគេមួយក្នុងចំណោមសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ចិននៅក្នុងតំបន់។ ក្រៅពីប្រទេសកម្ពុជាដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក Motegi លោកក៏បានធ្វើទស្សនៈកិច្ចនៅប្រទេសឡាវ និងមីយ៉ាន់ម៉ា – ដែលជាកន្លែងដែលចិនក៏មានឥទ្ធិពលខ្លាំងផងដែរ។

តើអ្វីបានជំរុញឱ្យជប៉ុនចាត់វិធានការភ្លាមៗ ដើម្បីពង្រីកតួនាទីក្នុងតំបន់? ច្បាស់ណាស់ការបង្រីកឥទ្ធិពលរបស់ចិន ដែលកំពុងកើនឡើង បង្ហាញនៅក្នុងការទាមទារទឹកដីទាំងនៅបូព៌ា និងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។

នៅក្នុងរបាយការណ៍ការពារជាតិប្រចាំឆ្នាំរបស់ខ្លួន ដែលត្រូវបានចេញផ្សាយកាលពីខែមុន រដ្ឋាភិបាលជប៉ុនដែលស្ថិត នៅក្រោមលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីស៊ីនហ្សូ អាបេ បានលើកឡើងពីការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង ចំពោះការធ្វើទំនើបកម្មយោធាយ៉ាងឆាប់រហ័សរបស់ចិន ក៏ដូចជាការលាតត្រដាងដោយឯករាជ្យជាឯកតោភាគី លើការទាមទារទឹកដីរបស់ចិនទាំងនៅសមុទ្រចិនខាងកើត និងខាងត្បូង ខណៈពេលដែលប្រទេសផ្សេងៗទៀតមាន ត្រូវបានជាប់គាំងនៅក្នុងសមរភូមិប្រឆាំងនឹងរោគរាតត្បាត។

ដំណើរទស្សនកិច្ចថ្នាក់តំបន់របស់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសជប៉ុន ក៏បានកើតឡើងតែប៉ុន្មានសប្តាហ៍ប៉ុណ្ណោះ បន្ទាប់ពីរដ្ឋាភិបាលជប៉ុន បានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងដើម្បីផ្តល់ដល់ប្រទេសវៀតណាម ដែលជាអ្នកទាមទារសមុទ្រចិនខាងត្បូងមួយផ្សេងទៀតនូវនាវាល្បាតចំនួន៦គ្រឿង ដែលនឹងបង្កើនសមត្ថភាពយោធារបស់វៀតណាម។ ប្រទេសជប៉ុនបានឱ្យដឹងថា កិច្ចព្រមព្រៀងនេះ នឹងចូលរួមចំណែកដល់ការធ្វើឱ្យមានភាពសេរី និងបើកទូលាយឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក។

វាមិនត្រឹមតែការឈ្លានពានរបស់ចិនប៉ុណ្ណោះទេ ដែលមានសារៈសំខាន់ចំពោះប្រទេសជប៉ុននៅពេលនេះ។ ឥទ្ធិពលរបស់ចិន ក្នុងការជួយប្រទេសដទៃទៀតក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺរាតត្បាត ក៏បង្កការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងចំពោះប្រទេសជប៉ុន។ ចាប់ពីរម៉ាសរហូតវ៉ាក់សាំង ក្រុងប៉េកាំងបានដាក់ពង្រាយឧបករណ៍ ដែលអាចធ្វើបានទាំងអស់។ ក្នុងករណីទីក្រុងប៉េកាំងជោគជ័យ ក្នុងការបង្កើតវ៉ាក់សាំងការពារCOVID-19 ដែលជាអ្វីដែលថ្នាក់ដឹកនាំចិន ហៅថា “ផលល្អសាធារណៈ” ដែលនឹងត្រូវចែកចាយដល់ពិភពលោកទាំងមូល នោះទីក្រុងតូក្យូនឹងឃើញថា វាកាន់តែមានលក្ខណៈយុទ្ធសាស្ត្រខ្លាំង ដើម្បីប្រកួតប្រជែងជាមួយចិន។

ប្រសិនបើប្រទេសជប៉ុនមិនធ្វើសកម្មភាពភ្លាមៗទេ វាប្រហែលជាឆ្ងាយពីការនាំមុខរបស់ខ្លួន។

ការទប់ទល់ឥទ្ធិពលចិននៅកម្ពុជា

នៅប្រទេសកម្ពុជា លោកMotegi បានពន្យល់យ៉ាងច្បាស់ដល់សមភាគីកម្ពុជារបស់លោក គឺលោកប្រាក់ សុខុនថា វាកាន់តែមានសារៈសំខាន់ជាងពេលណាៗទាំងអស់សម្រាប់គំនិតសេរី និងបើកទូលាយនៅឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក ដើម្បីពង្រឹងបន្ថែមទៀត ខណៈដែលស្ថានភាពអន្តរជាតិ បានផ្លាស់ប្តូរគួរឱ្យកត់សម្គាល់ ដោយសារលទ្ធផលនៃជំងឺCOVID-19។

ណែនាំដោយលោកអាបេនៅឆ្នាំ2016 យុទ្ធសាស្រ្ត គោលបំណងដើម្បីលើកកម្ពស់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ី អាហ្រ្វិក និងមជ្ឈឹមខាងកើត ខណៈពេលផ្តោតលើសារៈសំខាន់នៃប្រព័ន្ធអន្តរជាតិច្បាប់ ដែលមានមូលដ្ឋានរួមទាំងសេរីភាព ដូចជាការធានាសន្តិភាព និងស្ថិរភាពក្នុងតំបន់។

ទន្ទឹមនឹងនេះដែរ ក្នុងអំឡុងពេលនៃការជួបសម្តែងការគួរសម ថ្នាក់ដឹកនាំកម្ពុជា ដើម្បីពង្រឹងយុទ្ធសាស្ត្រឥណ្ឌូ ប៉ាស៊ីហ្វិក លោក Motegi បានគូសបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលជប៉ុន នឹងបន្តគាំទ្រគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៅកម្ពុជា រួមបញ្ចូលទាំងការអភិវឌ្ឍន៍ កំពង់ផែទឹកជ្រៅ តែមួយគត់របស់ប្រទេសកម្ពុជា នៅខេត្តព្រះសីហនុ ដែលជាខេត្ត ដែលមានការវិនិយោគរបស់ចិនច្រើន លើការវិនិយោគនៅក្នុងកាស៊ីណូរហូត ការសាងសង់សណ្ឋាគារ និងភោជនីយដ្ឋាន។

លោកបន្តថា “គម្រោងធ្វើទំនើបកម្មកំពង់ផែនេះ ត្រូវបានផ្តល់មូលនិធិដោយប្រាក់កម្ចីរបស់រដ្ឋាភិបាលជប៉ុនចំនួន២០៩លានដុល្លារ។ នៅពេលសាងសង់រួចរាល់នៅដើមឆ្នាំ ២០២៣ កំពង់ផែនេះត្រូវបានរំពឹងថា ជាច្រកពាណិជ្ជកម្មដ៏សំខាន់មួយ ដែលជម្រុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ច”។

ទោះយ៉ាងណាគិតត្រឹមខែមិថុនា ចិននៅតែជាវិនិយោគិនធំជាងគេ នៅខេត្តព្រះសីហនុ។ ក្រុមហ៊ុនចិនមានចំនួនភាគច្រើននៃ គម្រោងវិនិយោគចំនួន១៩៤ដែលកំពុងសាងសង់នៅខេត្តនេះ នៅចន្លោះឆ្នាំ ១៩៩៤ និង ២០២០ ដែលមានតម្លៃសរុប៣០ពាន់លានដុល្លារ។

តាមរយៈការអះអាងពីសារៈសំខាន់ នៃការពង្រឹងក្របខ័ណ្ឌឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក ប្រទេ​សជប៉ុន កំពុងព្យាយាមពង្រឹងជំហររបស់ខ្លួន ក្នុងការប្រកួតប្រជែងឥទ្ធិពលរបស់ចិននៅកម្ពុជា ជាពិសេសនិងក្នុងតំបន់។ នៅក្នុងគំនិតនេះ វាជាការសំខាន់ណាស់ ដែលប្រទេសជប៉ុនខិតខំបន្ថែមទៀតដើម្បីគាំទ្រ និងធ្វើការជាមួយប្រទេសនានា ដែលចាត់ទុកតួនាទីរបស់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់ គឺមានសារៈសំខាន់ ក៏ដូចជាប្រទេសណាមួយដែលចិនកំពុងមានឥទ្ធិពល។

គ្មានអ្វីប្លែកទេ ដែលជប៉ុននៅតែចាត់ទុកកម្ពុជា ជាដៃគូក្នុងតំបន់ដ៏សំខាន់។ ហើយការធានាថា ប្រទេសកម្ពុជានឹងមិនបន្តធ្លាក់ចូល ទៅក្នុងគន្លងប្រទេសចិនទៀតទេ គឺជាគោលដៅសំខាន់មួយរបស់ទីក្រុងតូក្យូ។ ប៉ុន្តែជប៉ុន ដែលគាំទ្រគម្រោងដែលបានលើកឡើងខាងលើ ប្រហែលជាមិនគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីប្រកួតប្រជែងជាមួយចិននៅកម្ពុជាទេ។ ប្រទេសជប៉ុន ក៏ត្រូវធ្វើថែមទៀតក្នុងការពង្រីកការវិនិយោគ នៅខេត្តព្រះសីហនុ ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងឥទ្ធិពលរបស់ចិន។

ក្នុងនាមជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ជប៉ុន ប្រទេសកម្ពុជាបានបង្ហាញចំណាប់អារ​ម្មណ៍ និងចាប់យកគំនិតឥណ្ឌូ ប៉ាស៊ីហ្វិកដែលដឹកនាំដោយជប៉ុន។ កម្ពុជាជឿជាក់ថា យុទ្ធសាស្រ្តនេះ ផ្តោតសំខាន់លើវិបុលភាពសេដ្ឋកិច្ច តាមរយៈការចូលរួមកាន់តែជិតស្និទ្ធជាជាង ជំរុញឱ្យប្រទេសពាក់ព័ន្ធចូលរួម ដែលអាចប្រថុយនឹងការអព្យាក្រឹតភាព និងធ្វើឱ្យអន្តរាយដល់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងតំបន់។

ដូចដែលបានឃើញក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ប្រទេសកម្ពុជាបានព្យាយាមបង្ហាញនូវការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ខ្លួនដើម្បីលើកកម្ពស់ ទស្សនវិស័យឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក និងអាស៊ាន ដែលរក្សាអាស៊ាន ជាចំណុចកណ្តាលនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ក្នុងតំបន់ជាមួយភាពនៅកណ្តាលរបស់អាស៊ាន ប្រព័ន្ធផ្អែកលើគោលការណ៍ និងគោលការណ៍នៃការមិនជ្រៀតជ្រែក។

កូរ៉េខាងត្បូងពន្លឿនការចរចាពាណិជ្ជជាមួយកម្ពុជា

ប្រទេសកម្ពុជា និងកូរ៉េខាងត្បូងបានបញ្ចប់កិច្ចចរចាលើកទី២ស្តីពី កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី (FTA) កាលពីថ្ងៃពុធកន្លងមកនេះ ជាមួយនឹងការរីកចម្រើនជាវិជ្ជមានកាលពីថ្មីៗនេះ ខណៈយ៉ាងហោចកិច្ចចរចាចំនួន២ជុំទៀត នឹងត្រូវធ្វើឡើងបន្តទៀត មុនពេលប្រទេសទាំងពីរចុះហត្ថលេខា។

ប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង បានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀង ពាណិជ្ជកម្មសេរី ជា​មួយសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ឬអាស៊ាន ប៉ុន្តែប្រសិទ្ធភាពនិងកម្រិតនៃកតិកាសញ្ញាពាណិជ្ជកម្មគឺនៅមានកម្រិតនៅឡើយ។ ទប់ទល់នឹងស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចបច្ចុប្បន្ន ការរំពឹងទុកកំពុងកើនឡើងខ្ពស់ សម្រាប់កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីទ្វេភាគី រវាងកូរ៉េខាងត្បូង និងកម្ពុជា។

លោក Kim Hyun-su ប្រធានក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវនៅវិទ្យាស្ថាន សម្រាប់ពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ នៅក្រោមសមាគមពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិកូរ៉េបានថ្លែងថា កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីជាមួយកម្ពុជា គឺជាផ្នែកមួយនៃកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង របស់រដ្ឋាភិបាលកូរ៉េខាងត្បូងក្នុងការពង្រឹងទំនាក់ទំនងនយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ចជាមួយបណ្តាប្រទេសនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍។

ជាមួយគោលនយោបាយ ដែលគេហៅថា “គោលនយោបាយខាងត្បូង”ប្រទេសកូរ៉េ ព្យាយាមបង្កើនទំនាក់ទំនងរបស់ខ្លួន ជាមួយអាស៊ានឱ្យមានកម្រិតដូចគ្នានឹងប្រទេសដែលមានប្រទេសធំៗ ចំនួនបួនដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក ចិន ជប៉ុន និងរុស្ស៊ី។ កាលពីខែវិច្ឆិកាឆ្នាំមុន ប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង និងប្រទេសកម្ពុជាបានចាប់ផ្តើមការសិក្សាលទ្ធភាពរួមគ្នាស្តីពី កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី (FTA) របស់ពួកគេស្របតាមកិច្ចប្រជុំកំពូលកូរ៉េខាងត្បូង-អាស៊ាន។

តាមពិតប្រទេសទាំងពីរ បានស្ថិតនៅក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី កូរ៉េខាងត្បូង-អាស៊ាន ដែលបានចូលជាធរមានក្នុងឆ្នាំ២០០។ កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីទ្វេភាគីរវាងកូរ៉េខាងត្បូង និងកម្ពុជាមានគោលបំណងលើកកម្ពស់ ការចូលទៅកាន់ទីផ្សារកាន់តែច្រើនជាមួយ FTA ដែលមានស្រាប់ និងពង្រីកកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ចបន្ថែមទៀត។

ប្រហែលពាក់កណ្តាលនៃពាណិជ្ជកម្មរបស់កូរ៉េខាងត្បូង ជាមួយអាស៊ានផ្តោតលើប្រទេសវៀតណាម។ ដៃគូពាណិជ្ជកម្មធំៗទាំងបី ក្នុងតំបន់គឺវៀតណាម សឹង្ហបុរី និងម៉ាឡេស៊ី ដែលគ្របដណ្តប់ជាង៧០ភាគរយ នៃពាណិជ្ជកម្មសរុប របស់កូរ៉េខាងត្បូងជាមួយអាស៊ាន។ សម្រាប់ប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង វាចាំបាច់ក្នុងការធ្វើពិពិធកម្មដៃគូ សេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួន និងស្វែងរកទីផ្សារអ្នកប្រើប្រាស់ និងមូលដ្ឋានផលិតកម្មថ្មី។ ប្រទេសកម្ពុជាគឺជាប្រទេសជោគជ័យមួយ ដែលត្រូវបានគេជឿជាក់ថា អាចបំពេញតាមតម្រូវការនេះ។

ប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង និងឥណ្ឌូនេស៊ីបានចុះហត្ថលេខា លើកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មមួយដែលគេស្គាល់ថា កិច្ចព្រមព្រៀងភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ កាលពីឆ្នាំមុន។

ឈានមួយជំហានទៀត ប្រទេសកូរ៉េបានត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេច ក្នុងការចាប់ផ្តើមកិច្ចចរចាFTA ជាមួយកម្ពុជានៅឆ្នាំនេះ ដូច្នេះវានឹងធានាបាននូវការរីកចម្រើនថ្មីមួយ។ កម្ពុជាពិតជាត្រូវបានគេចាត់ទុកថា ជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មដ៏ទាក់ទាញមួយ៕